NBA model kao spas za evropski fudbal?

Danas je fudbal daleko najpopularniji sport na svijetu i igra se na svim kontinentima i davno je prerastao puku sportsku granu. Svjetska i evropska fudbalska prvenstva, te Liga prvaka, uz Olimpijadu su najvažnija sportska takmičenja na svijetu, izuzmemo li Amerikance i tamošnja finala NFL-a, NBA i NHL-a.

Više od igre

Fudbal je danas mnogo više od igre. To je izuzetno unosan biznis, koji donosi (ili odnosi) na stotine miliona eura. Veliki evropski klubovi postali su prava preduzeća, multinacionalne kompanije, mašine za pravljenje novca.

Iz tog razloga više ne treba čuditi podatak kako se više milionski transferi igrači sve češće dešavaju. Recimo, Manchester City je samo ove godine potrošio na ime pojačanja 145 miliona eura. Tradicionalno rastrošni Real Madrid je na drugom mjestu sa 81 milionom, a Barcelona na trećem sa 72,5 miliona.

Zanimljivo je kako je na visokom petom mjestu ruski Rubin iz Kazana sa 43,3 miliona eura, što je samo pokazatelj kako Rusi uzimaju sve veći dio fudbalskog kolača Evrope.

Bogati vlasnik Chelsea, Roman Abramovič, posljednje vrijeme nije toliko aktivan na tržištu, a to se odmah osjetilo i na rezultatima aktuelnog engleskog prvaka. Iz tog razloga Abramovič u narednom prelaznom roku kreće u kupovinu, baš kao i arapski vlasnici Manchester Citya, koji su menadžeru ove ekipe Robertu Manciniju na raspolaganje stavili 100 miliona funti za dovođenje novih igrača.

Sve veći jaz

Ugovori igrača, odštete i transferi napuhani su do neslućenih visina, a klubovi danas mogu svoje momčadi graditi i isključivo od samih zvijezda i stranih igrača, što, recimo, nikad prije nije bilo moguće.

Nepravedan odnos između bogatih i siromašnih klubova svake sezone sve više produbljuje jaz između njih. Uzmimo za primjer jedan od najtrofejnijih i najslavnijih evropskih klubova, amsterdamski Ajax. Kopljanici u svojim vitrinama imaju ama baš sve evropske i svjetske trofeje, a s tim se može pohvaliti još samo torinski Juventus. Između ostalog, Ajax je četiri puta bio prvak Evrope, ali od stare slave se ne može živjeti.

I danas je Ajax veliki klub, u to nema sumnje, ali je svjetlosnim miljama daleko od standarda na kojem su Barcelona, Real, Chelsea, Manchester United, Inter, Milan, Juventus...

Nekadašnji evropski prvaci, poptu Steaue, Crvene zvezde, Celtica, Nottingham Forresta, Benfice ili Feyenoorda toliko su daleko od starih uspjeha da im sam ulazak u Ligu prvaka predstavlja uspjeh.

Novac je učinio svoje

Novac je učinio svoje i sveo Ligu prvaka na desetak klubova, koji se samo izmjenjuju u polufinalima i finalima. Rijetki su primjeri poput Porta iz 2004. godine, kada je portugalska ekipa predvođena Joseom Mourinhom podigla pehar namijenjen prvaku Starog kontinenta. Porto, iako ima veliku i bogatu istoriju iza sebe, nema novca kao drugi evropski klubovi, pa je ovaj naslov sam po sebi veliko iznenađenje.

Zaista se više ne može očekivati da jedna ekipa, kao recimo Nottingham Forrest, dođe do naslova prvaka Evrope praktično niodkud. Šumari su dvije godine zaredom (1978. i 1979.) bili evropski prvaci, a zanimljivo je da je Nottingham Forrest jedina ekipa na svijetu koja ima više naslova prvaka kontinenta nego države. Prvaci Engleske su bili samo jednom, 1978. godine. Danas Nottingam Forrest igra u drugoj ligi Engleske, Championshipu, nakon što su jedno vrijeme proveli i u trećoj ligi.

Novih Nottingham Forresta sigurno više neće biti, odnosno više se jednostavno ne može desiti da Evropu pokori neka od ekipa iz drugog plana, jer su najbolji igrači, još od malih nogu, rezervisani za najbogatije, a samim tim i trofeji.

Društvo odabranih

Evropski klupski fudbal se iz godine u godinu sužava na društvo odabranih, ili bolje rečeno najbogatijih, a jaz između velikih i malo manjih iz sezone u sezonu sve je veći, što će prije ili kasnije dovesti do gašenja klubova koji više neće moći držati korak sa rastrošnim vlasnicima poput Romana Abramoviča, Florentina Pereza ili Šeika Mansoura.

Sjevernoamerička košarkaška liga NBA je davno riješila sličan problem uvođenjem salary capa, odnosno maksimalnog iznosa koliko svake sezone jedan klub smije potrošiti na ugovore igračima. Svako probijanje granice dozvoljenog plaćanja se masno kažnjava (luxury tax), pa je zato NBA liga mnogo izjednačenija i nepredvidljivija.

Nešto slično, doduše veoma stidno, nedavno je spomenuo predsjednik UEFA Michel Platini, ali uvođenje ovakvog sistema u evropski fudbal naišlo bi na mnoge, moćne protivnike. Ipak, vjerovatno je baš NBA model spas za manje i male evropske klubove, koji u protivnom pred sobom nemaju svijetlu budućnost.