Pitanje koje određuje karijeru, mjesto boravka i još mnogo toga
Tretman poreza na dohodak i porez na dobit za profesionalne sportiste?
Sportisti su među najplaćenijim pojedincima na svijetu, ali njihova zarada ne ostaje u potpunosti u njihovim rukama.
Poreski režimi imaju ogroman uticaj na finansijske odluke sportista – od mjesta prebivališta, izbora kluba, pa čak i zemlje u kojoj treniraju. Iako javnost često kritikuje sportiste zbog „selidbi u poreske rajeve“, s druge strane oni time štite veliki dio svoje teško zarađene dobiti.
Dok neki sportisti u određenim državama plaćaju gotovo polovinu prihoda na porez, drugi zadržavaju mnogo više zahvaljujući povoljnijim poreznim režimima.
Interesantan je prikaz razlika poreza na lični dohodak među državama. Npr. u Sjedinjenim Američkim Državama federalni porez na dohodak za visoke prihode iznosi i do 37%, uz dodatne državne i lokalne poreze (npr. Kalifornija još +13,3%), te zato mnogi sportisti sele u savezne države bez poreza na dohodak, poput Floride ili Teksasa.
U Španiji je do nedavno vrijedila tzv. „Beckhamova klauzula“ prema kojoj su strani sportisti plaćali manji porez (oko 24%) na određeni period. Danas porez na visoke zarade po ličnom dohodku ide i do 47%.
U Francuskoj je porez na lični dohodak među najvišima u Evropi gdje profesionalni sportisti mogu plaćati i preko 50% na dohodak dok je Monako jedna od najatraktivnijih destinacija jer nema poreza na dohodak, pa mnogi sportisti (teniseri, vozači Formule 1, fudbaleri) prijavljuju prebivalište upravo tamo. Njemačka i Italija bilježe stope poreza na dohodak oko 45%, ali Italija je 2019. uvela posebne poreske olakšice za sportiste koji se vrate igrati u domaću ligu.
Oglasi
Visina poreza na dohodak po pojedinim igračima možda najbolje ilustrira predstavljene razlike:
| Sportista / Ličnost | Zemlja prebivališta | Primjena poreza na lični dohodak |
| Novak Đoković | Monako | Nema poreza na dohodak |
| Lewis Hamilton | Monako | Nema poreza na dohodak |
| David Beckham | Španija do 2010. | Iskoristio 'Beckham law' |
| Lionel Messi | Španija | Optužen za poresku prevaru |
| Cristiano Ronaldo | Španija | Platio zaostali porez |
| Falcao, Sanchez | Španija | Optuženi za porske prevare |
| Toto Wolff | Monako | Niske poreske obaveze |
Kako vrhunskih sportisti ne bi plaćali ovaj visoki porez na dohodak koriste jedan od najčešćih mehanizama poreske optimizacije a to je osnivanje posebne kompanije za prihod od imidža - Image Rights Company.
Sportista osniva kompaniju za prihod od imidža obično u zemlji s povoljnijim porezom i u tu firmu prenosi svoja prava na imidž – korištenje imena, lika, potpisa, fotografija i brenda.
Na taj način klubovi, sponzori i marketinške agencije ne plaćaju direktno sportisti, nego firmi za korištenje imidža. Da pojasnimo, ako bi sav prihod išao direktno sportisti , oporezivao bi se kao lični dohodak (često 40–50%) a ako prihod ide preko kompanije za prihod od imidža oporezuje se po stopi porezu na dobit (npr. 10–20%), što je znatno povoljnije. Kompanija bi zatim sportisti isplatila manju platu ili dividendu pa je i konačni porez manji.
Koji su to poznati sportisti i njihove firme za prihod od imidža?
| Sportista | Zemlja prebivališta ili firma | Naziv firme / struktura | Svrha i primjer prihoda |
| Lionel Messi | Španija (prije, sada PSG u Francuskoj) | Offshore kompanije u Panami i Urugvaju (preko porodice) | Upravljanje prihodima od Adidas, Pepsi, Turkish Airlines reklama – istraga zbog utaje poreza u Španiji. |
| Cristiano Ronaldo | Španija / Italija (trenutno Saudijska Arabija) | Kompanije na Britanskim Djevičanskim Ostrvima | Marketinški prihodi (Nike, Herbalife, CR7 brend) – kažnjen u Španiji zbog neprijavljivanja dijela prihoda. |
| Neymar JR | Brazil | N&N Consultoria (porodična firma) | Ugovori s Nike, Red Bull, Qatar Airways – prihod usmjeren preko firme radi smanjenja poreza |
| David Beckham | Velika Britanija | Footwork Productions | Upravljanje prihodima od Adidas, Pepsi, H&M – tipičan britanski model “image rights company”. |
| Lewis Hamilton | Monako / Offshore | Kompanije na Britanskim Djevičanskim Ostrvima | Registrovao privatni avion preko offshore firme – predmet „Paradise Papers“. |
| Novak Đoković | Monako / rezident | Kompanija u Srbiji za marketinške poslove | Upravljanje prihodima od Lacoste, Asics, Peugeot – koristi rezidentstvo u Monaku zbog niskog poreza. |
| Gareth Bale | Velika Britanija | Prism Ltd. | Prihodi od Adidas i EA Sports reklama išli preko firme, radi poreske optimizacije. |
| Wayne Rooney | Velika Britanija | Stoneygate 48 Ltd. | Upravljanje prihodima od marketinških i sponzorskih ugovora. |
| Tiger Woods | Amerika | ETW Corp. | Prihodi od Nike, Rolex, Bridgestone – kompanija kroz koju se vode prava na imidž. |
Nisu svi poznati sportisti “sakrili” svoje prihode kroz kompanije za prihod od imidža ali velika većina bar dio prihoda vodi na taj način, posebno oni iz sportova gdje sponzorski ugovori čine ogroman dio zarade.
Kako to izgleda u praksi? Svi sportisti koji igraju u profesionalnim klubovima moraju plaćati porez na dohodak/platu od kluba – npr. Messi u Barceloni, Ronaldo u Real Madridu, Modrić u Realu. Tu nema skrivanja – klub im isplaćuje platu i porez se automatski obračunava i uplaćuje državi.
S druge strane, kompaniju za prihod od imidža vrhunski sportisti koriste se za sponzorske ugovore i reklame (npr. Adidas, Nike, Pepsi). Ako bi sportista sve sve ovo prijavio kao lični dohodak, stopa poreza bi mogla biti i 40–50% (npr. u Španiji ili UK) dok ukoliko prihod ide kroz kompaniju onda kompanija plaća porez na dobit (često 10–20%), a sportista sebi može isplaćivati manje iznose kao platu/dividendu.
Na kraju svega otvaramo pitanje– da li je riječ o legitimnoj poreskoj optimizaciji ili nepoštenoj privilegiji najbogatijih u svijetu sporta?
